Teken bij de hond en de kat
Teken zijn kleine parasitaire mijten, die behoren tot de spinachtigen. De meest voorkomende teken in België zijn Ixodes ricinus en Ixodes hexagonus. Deze teken zijn weinig diersoortspecifiek, wat betekent dat ze niet zo kieskeurig zijn in het uitkiezen van hun ‘prooi’. Ze parasiteren naast wilde diersoorten (egels, eekhoorn, …) ook alle huisdieren en de mens.
Teken kunnen over het gehele lichaam voorkomen, maar worden vooral gezien op de kop en de oren van hond en kat.
Teken kunnen met het blote oog waargenomen worden. Hun grootte varieert van enkele mm (mannetje en niet volgezogen wijfje) tot meer dan een cm (volgezogen wijfje). De larven hebben 3 paar poten, de nymfen en volwassen mijten 4 paar. Op de plaats van de tekenbeet kan een lokale ontsteking ontstaan, eventueel met jeuk. Daarnaast hebben teken belang als drager voor verschillende ziekten zoals ziekte van Lyme (zie verder).
Behandeling en preventie
De teken kunnen verwijderd worden met een tekentang. “Verdoof” de teek nooit eerst met bv ether of alcohol want hierdoor leegt de teek de speekselklieren in uw huisdier, waardoor er een verhoogde kans op ziekteoverdracht is. De hond of kat kan ook een speciale halsband om of met producten behandeld worden die de teken afdoden of zelfs verhinderen dat de teken zich vasthechten. Veel producten die tegen vlooien werken, zijn gecombineerd met een product tegen teken (let op: niet allemaal dus informeer grondig!).
Nog wat meer informatie over de levenscyclus van de teek
Volwassen wijfjes leggen eieren in de bodem. Uit deze eitjes komen 6-potige larven die zich vasthechten aan een eerste gastheer en een bloedmaaltijd opnemen. Hierna valt de larve op de grond en vervelt ze tot een 8-potige nymfe, die op een 2de gastheer een bloedmaaltijd neemt. Hierna valt ook de nymfe op de grond en ontwikkelt deze tot een volwassen teek. De volwassen vrouwelijke teek neemt een bloedmaaltijd op een 3de gastheer, laat zich weer op de grond vallen en legt daar haar eitjes. Een volwassen mannelijke teek neemt geen bloedmaal maar kruipt op een gastheer om te paren met een vrouwelijke teek.
Ixodes-teken zijn 3-gastheer teken wat betekent dat elk ontwikkelingsstadium een eigen specifieke gastheer heeft:
- larve: knaagdieren
- nymfe: knaagdieren, vogels, egels, mens
- adult: grotere zoogdieren o.a. de ree, mens, huisdieren
Tijdens elk stadium voedt de teek zich 1 keer gedurende 3 tot 7 dagen. Ixodes leeft vooral in biotopen met bos en/of kreupelhout. Om zich te voeden kruipen de teken naar de toppen van planten en grassen en hechten zich vast aan de pels en/of het verenkleed van voorbijkomende dieren. Na een bloedmaal vallen de larven en nymfen van hun gastheer, gaan eventueel in een rusttoestand (tijdens de winter) en transformeren zich nadien tot het volgend stadium.
Ziekte van lyme (Borreliose)
De ziekte van Lyme is een ziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt overgedragen door teken. De ziekte komt voor bij de mens en bij verschillende huisdieren zoals honden en katten. De overdracht gebeurt door de beet van een geïnfecteerde teek. De belangrijkste dragers zijn Ixodes teken. In Europa zou ongeveer 10% van de teken besmet zijn met Borrelia burgdorferi. De bacteriën verblijven in het darmstelsel van de geïnfecteerde teken. Wanneer de teek zich begint te voeden dringen na enkele uren de bacteriën in de speekselklieren van de teek en worden ze tijdens het voeden via het speeksel in de gastheer binnen gebracht. Infectie van de gastheer gebeurt enkel na 36 tot 48u voeden van de teek. De kans op het ontstaan van de Ziekte van Lyme na een tekenbeet ligt tussen de 1 en 3%.
Symptomen
Bij de mens: Eerste fase treedt op vanaf 3 dagen tot 1 maand na de tekenbeet en gaat gepaard met een rode verdikte huidplek op de plaats van de tekenbeet. Typisch is dat deze rode plek zich als een kring uitbreidt (zie foto). Soms gaat dit samen met koorts, hoofdpijn of spierpijn. Een tweede fase ontwikkelt zich enkele weken tot maanden later, waarbij vooral neurologische problemen en hartaandoeningen voorkomen. De derde fase ontwikkelt zich na 3 tot 5 maanden of zelfs jaren later. Hierbij ontstaan gewrichtsontstekingen die slepend worden en lijken op reuma.
Bij de hond: Sloomheid, koorts, stijfheid, manken, pijn, neurologische afwijkingen en hartproblemen. Niet vaak de typische huidletsels zoals bij de mens.
Bij de kat: Hier komt de ziekte van Lyme minder voor en is het verloop minder ernstig. Een verklaring hiervoor is misschien het poetsgedrag van de kat, dat kan ervoor kan zorgen dat de teken minder lang vastgehecht blijven.